hendry Bali Blog

Kamis, 27 Desember 2012

aksara Ga Gora

Jum'at, 28 Desember 2012


AKSARA SWALALITA
(f GA GORA )

Petunjuk:
  1. Sebelum anda membaca postingan  ini lebih lanjut perlu diketahui bahwa postingan ini menggunakan Aksara Bali Simbar yang anda bisa peroleh babad bali.com atau  Disini!
  2. Setelah anda mendownload link tersebut, Instal Font bali simbar tersebut ke PC anda dengan cara download disini!
 
 
Aksara Bali kakepah dados tigang soroh luir ipun Aksara Wreastra  ( wresastra ),  Aksara Swalalita, lan Aksara Modre.
Aksara Swalalita inggih punika aksara sane kaanggen nyuratang aksara Bali sane mamuat Basa Jawi Kuna utawi ketah kebaos Basa Kawi, minakadi nyurat Kekawin, Palawakia, Kanda Tutur muah sane lianan.
Aksara Swalalita taler kaanggen nyuratang aksara Bali sane mamuat: Basa Sansekerta, minakadi nyurat: Weda, Sloka lan Sruti, Japa Mantra, miwah sane lianan. Mungguing katah aksara puniki: 48, winangun antuk: aksara Suara ketahnyane 15, aksara Wianjana katahnyane 33.

Aksara  f   ( ga gora ) inggih punika silih sinunggil aksara wianjana swalalita sane warga aksaranyane Kantia ( suara kerongkongan ) Mahaprana. 

Untuk melihat postingan yang lengkap klik ajach yang di bawah ini!




Kamis, 07 Juni 2012

KASUSASTRAN BALI ANYAR




1.      Pangertian Kasusastran Bali
Sane kawastanin kasusastran Bali rauh mangkin durung wenten watesannyane sane pastika ngeninin indik wewidangannyane. Yening selehin daging artos parinama kasusastran wantah mawit saking kruna sastra polih pangater su- raris polih konfiks ka-an ( n ) dados kruna tiron kasusastran. Kruna sastra sane mateges ‘ ajah-ajah’, ‘ kawruhan’ polih pangater su-sane mateges ‘ luih’, ‘ becik’ miwah konfiks ka-an ( n ) sane nyinayang artos kawentenan. Dados kruna kasusastran mateges kawentenen ajah-ajah utawi kaweruhan sane luih utawi becik tur mabuat. Kasusastran Bali manut parinama ring ajeng dadosne saluir kawruhan sane becik sane metu saking budi jenyana para wagmi ring Bali sane kasurat ngangge basa Bali miwah aksara Bali lan Latin. Wenten taler sane maosang kasusastran Bali punika nenten ja wantah sane madasar antuk ngangge basa Bali, sakewanten taler madasar antuk aksara Bali sane kanggen nyurat. Manut ring pakayunan puniki wewatesan sastra Bali punika dadosne makasami  tetamian pangweruh sane marupa ajah-ajah, tatwa, susila, muah sane tios-tiosan sane kasurat ngangge aksara Bali sane katami rauh mangkin.
Saking bebaosan ring ajeng menawi sida antuk nyutetang piteges sastra Bali punika. Sane kabaos kasusastran Bali inggih punika saluir pangweruh sane medal saking pikayunan budi jenyana para sujana sane marupa ajah-ajah, tutur-tutur sane luihing utama, sane ngangge basa Bali miwah basa Kawi tur kasurat ngangge aksara Bali miwah Latin sane katami rauh mangkin. Taler wenten kasusastran sane nenten kasurat sane kabaos sastra tutur/ lisan makadi satua-satua miwah sane tios-tiosan.
2.      Pangawit Kasusastraan Bali Anyar
Sajeroning Buku “Tonggak Baru Sastra Bali Modern” antuk I Nyoman Darma Putra kasinahang mungguing susastra Bali Anyare ngawit kaunggahang ring sastra tulis sawatara ngawit warsa 1950-an. Kadi tan pasangkan pisan daweg punika medal majalah Medan Bahasa Basa Bali ring Yogyakarka sane kamedalang antuk Jawatan Kebudayaan Kementerian PKK. Jawatan puniki ngamedalang majalah Medan Bahasa antuk edisi bahasa Indonesia miwah bahasa- bahasa daerah pinaka unteng pidabdab ngwentenang panuntunan ring panglimbakan basa miwah susastra daerahe punika. Majalah Medan Bahasa ring edisi Basa Bali sane kapertama medal ring warsa 1959 ( No. 1 Tahun I ). Redaktur majalah Medan Bahasa Basa Bali duk punika Bapak I Wayan Djiwa Duarsa miwah Anak Agung Gede Raka sane makarya ring Yogyakarta.
Majalah puniki kasurat nganggen basa Bali sane ngangge aksara Latin. Kulit majalah sampun macetak, sakemaon dagingnyane kantun stensilan mawinan makanten kantun sedarana pisan. Manut Bapak Djiwa Duarsa, majalah punika sampun medal salami kalih warsa, samaliha ring katalog Perpustakaan Fakultas sastra Universitas Udayana kasinahang sampun wenten makudang-kudang nomer majalah, sakewanten sane kantun kakeniang wantah asiki inggih punika sane No. 1 Tahun I, bulan Maret 1959. Duaning asapunika, meweh antuk maosang kawiaktian panglimbakan daging majalah punika.
Kasusastran Bali Anyar ( Modern ) inggih punika kasusastran Bali sane metu manut pawredian lan lelimbakan Kasusastraan Nasional ( Indonesia ).
3.      Kasusastraan Bali Anyar Manut Wangunnyane
Kasusastran Bali Anyar manut wangun / rupannyane ( bentuknya ) pepalihan ipun inggih punika:
a.       Puisi Bali Anyar
Manut daging cakepan sane mamurda Sari Bahasa dan Sastra Indonesia untuk SMKTA pakaryan Drs. Maskurun, ( 1993: 82 ) karya sastra puisi inggih punika wangun awi-awian sastra sane kaiket antuk rima, ritma, miwah akeh baris saha kasinahang antuk basa sane pade ( 1993: 82 ).
Salanturnyane taler kabaosang, puisi kawangun antuk unsur-unsur intrinsik minakadi : tema ( indik napi tatuek daging puisi), rima ( persamaan- persamaan bunyi), ritma ( perhentian utawi tekanan-tekanan yang teratur ), majas ( gaya bahasa ), kesan ( isi perasaan yang diungkap ), miwah diksi                                    ( pilihan kata-katanya ). Tiosan ring punika taler kawangun antuk unsur-unsur ekstrinsik minakadi riwayat hidup pangarang kahuripan sosial budaya parajanane, saha misi utawi tatujon sane kaaptiang.
Edisi kapertama Majalah Medan Bahasa Basa Bali sane matebel 32 halaman saha madaging 11 sasuratan ngaranjing puisi mabasa Bali sane kasurat antuk Suntari Pr, ( kaca 30 ) sane kawehin murda “Basa Bali”. Puisi puniki pinaka karya pinih mabuat ring sejarah panglimbakan susastra Bali Anyar, utaminnyane ring widang puisi. Puisine punika kaangken pinaka puisi Bali Anyar sane kapertama medal ring kasusastran Bali saha kaadegang pinaka tunggak utama panglimbakan puisi Bali Anyar ( modern ). Ring sor puniki pacang kaungahang lirik-lirik puisi punika sajangkepnyane.
Basa Bali
Tan uning titiang ring kerananipun.
Sukseman titiange kategul antuk benang sutera,
Ngaranjing manjusup tulang ngantos ka sumsum,
Sane dados bagian awak tiange.
Sareng maurip saking ajunan ngantos kelih,
Seduke ngipi, mamanah tur ngamedalang rasa,
Ring sajeroning basa ibu,
Manah titiange sampun kelih antuk tjajane,
Kaborbor sukseman titiange antuk tjajane,
Titiang manggihin pribadin titiange.
Titiang magubugan ring masarakat,
Terus masemetonan sareng sawitra,
Buktin titiang ring rerama nenten dja kirang,
Kasih-kinasihan sareng alit-alite.
Sane encen kirang terang kapikayun,
Titiang nyelipang rawos anyar,
Anggen titiang payas sane tjotjok ring kala puniki,
            Kapanggih rupanipun ngenjagang manah.

b.      Satua Bawak ( Cerpen Bali Anyar )
Sajaba satua-satua Bali sane kabaos dongeng ring susastra tutur sane sampun ketah ring Bali, ungkuran puniki sampun wenten makudang-kudang cakepan sane kamedalang, madaging satua-satua Bali sane wenten kabaos satua cutet utawi satua bawak inggian sane marupa unteng carita utawi sinopsis kemaon, taler sane panjangan tur wenang kabaos satua bawak utawi ( cerpen ).
Cerpen puniki madue wangun utawi caciren sane matiosan ring satua-satua Bali sane kabaos dongeng ring kasusastran tutur. Yening satua tutur kamulan sampun wenten saking dumun saha lumrah kastuayang ring pangubugan krama Baline, raris sane kabaos cerpen Bali Anyar wantah awi-awian crita Bali sane nenten wenten ring susastra Bali Purwa utawi sastra tutur. Cerpen puniki kamulan kekawian sane karipta ring aab jagate mangkin sane ceritannyane cutet, niru wangun cerpen ring sastra Indonesia. Conto cerpen sane pinih lawas ring kasusastran Bali inggih punika “Katemu Ring Tampak Siring” sane kakawi antuk I Made Sangra. Sane mangkin sampun akeh wenten awi-awian cerpen.

c.       Satua Dawa ( Novel Bali Anyar )
Karya sastra Bali Anyar sane wenang kabaos novel wantah kekawin sane mawangun gancaran utawi prosa saha madaging cerita sane panjang, nyaritayang kahuripan tokoh-tokohnyane saking alit kantos lingsir utawi padem. Prasida karasayang mungguing ceritannyane nglantur saking pangawit kantos pamuput nyritayang kahuripan sane jangkep. Ring sastra Indonesia kekawian kadi puniki sering kebaos novel utawi roman. Karya Sastra sane mawangun Novel Bali minakadi:
1)      Novel Nemoe karma antuk I Wayan Gobiah
2)      Novel Malancaran Ka Sasak antuk I Gede Srawana
3)      Novel Sayong antuk I Nyoman Manda ( 1999)
4)      Awengi ring Hotel Sentral olih I G. P Bawa Samargantang ( 2004 ).

d.      Lelampahan ( Drama Bali Anyar )
Yening selehin, makasujatinnyane kahuripan unen-unen drama ring Bali sampun becik pisan. Sakewanten drama sane lumrah ring Bali wantah drama tradisional utaminipun drama gong miwaah drama klasik. Sane nganggen basa Bali wantah drama gong. Drama gonge puniki sane ketah nganggen cerita Panji Arang utawi nenten nganggen naskah drama sane jangkep. Pragina drama gonge ring Bali ketah nganggen ringkesan cerita utawi sinopsis kemaon, raris kalimbakang ngraga-ngraga antuk para praginannyane antuk improvisasi. Unteng karya sastra drama puniki madue wangun sane kabaos dialog utawi bebaosan sadu arep ring para tokoh ceritannyane. Karya sastra Bali Anyar sane mawangun drama puniki arang pisan kasurat olih para pangawi Bali. Ring sor puniki kaunggahang kekalih karya sastra Bali Anyar sane mawangun drama:
1)      Kirana ( Drama anak-anak ) antuk I Noman Manda, 2005, kamedalang antuk Pondok Tebawutu, Br. Treges , Gianyar.
2)      Gusti ayu Klatir, antuk A. Wiyat S. Ardi , warsa 1999 ring Buku Gending Girang Sisi Pakerisan antuk Pemda Gianyar.

DAFTAR PUSTAKA
Nikanaya, I Nyoman, dkk. 2005. Kasusastran Bali. Denpasar. Dinas Kebudayaan Provinsi Bali.
Merta, Putu Ngurah, dkk. 2007. LKS Pelajaran Bahasa Bali Untuk SMA/SMK Kelas X-Semester 1. Singaraja. Cv. Catur Mandiri Singaraja.